Blog

‘Ja’ zeggen tegen trauma…

16 dec 23

Je hoort tegenwoordig veel over trauma. We denken dan snel over oorlogveteranen, of slachtoffers van natuurrampen of geweld. Maar trauma is allom aanwezig in een veel ‘ kleinere’ vorm. En ik denk dat die laatste variant eigenlijk bestaat bij iedereen.

Maar laat door het lezen van dit stuk je tegelijkertijd geen trauma aanpraten! Lees vooral door als je meer wilt weten hoe trauma werkt…

Trauma is eigenlijk een heel natuurlijke vorm van afsplitsing in onze persoonlijkheid, het is niet gek dat veel mensen dit met zich meedragen. Trauma ontstaat onbewust, maar het effect daarvan is vaak wel voelbaar. Veel mensen kennen wel gebeurtenissen die voor een kind, een puber of een volwassen heel groot zijn.

Voor een kind kan dat van andere ‘orde’ zijn dan een volwassene, een kind is van nature ook anders kwetsbaar, je spreekt dan vaak over (vroeg)kinderlijk en jeugdtrauma. Voor een baby kan het niet beschikbaar zijn van een moeder op een cruciaal moment trauma veroorzaken. Voor een klein kind kan het niet beschibaar zijn van een ouder als het hevig schrikt van een spin en in paniek raakt. Voor een puber kan het zijn dat er fysiek of mentaal geweld is gebruikt tijdens pesten. Voor een volwassene kan het ervaren van een dodelijk ongeluk zijn. Ik denk dat we allemaal wel iets persoonlijks kunnen ervaren uit het verleden waar we voelen dat het nog niet is verwerkt, en vaak zijn het meerdere gebeurtenissen bovenop alles waar we ons bijna niet meer bewust van zijn.

Een vervelende ervaring hoeft overigens helemaal geen trauma op te leveren als het goed geïntegreerd kan worden, en dat is gelukkig vaak het geval. En het is ook zo, dat we in de loop van de tijd trauma alsnog verwerken, als vanzelf. Helaas kan het effect van trauma ook je hele leven last veroorzaken.

Als integratie van een gebeurtenis niet lukt, omdat het toch te groot blijkt, splits je de ervaring automatisch af van je gezonde deel, om dit te beschermen.

Het fijne is, of lijkt, dat je de pijn van de herinnering niet steeds hoeft te voelen. En geheel automatisch zet je een ‘overlevingsdeel’ tussen de trauma en je gezonde deel. Dat overlevingsdeel is de poortwachter, die zorgt dat je vermijdt om steeds in dat pijnlijke gevoel komt.

Het effect is dat je een trauma wel kan ‘merken’. Soms lekt het deel door en je wil onbewust van alles doen om dit niet te voelen. Je zet bijvoorbeeld een vermijding van gebeurtenissen in, je zet je gevoel uit, gaat alleen nog maar in je hoofd zitten (rationaliseren) of juist net andersom. Als je in aanraking bent gekomen met verdovende middelen zoals alcohol of drugs, is de kans op verslaving groter.

Eigenlijk allemaal ingenieuze manieren om niet in het gevoel van de trauma te komen. Als je voelt dat er ergens een ‘te’ aan vast zit, dan is dat mogelijk een spoor van een overlevingsdeel die zich laat horen.

Op lange termijn geeft dit veel negatieve bijeffecten, in het groot maar ook in het klein. We gaan niet goed om met onszelf. We reageren op een ongezonde manier op anderen, we zijn slachtoffer maar worden ook vaak weer dader. Dit geeft weer schuldgevoel en schaamte, waarmee we een nieuwe vorm van trauma en vermijding in kunnen gaan.

We zien de effecten van trauma’s in het nieuws: Ik denk dat veel onrust in onze maatschappij, voor een belangrijk deel wordt veroorzaakt door ketens van individuele trauma’s, en waar we elke keer van rol wisselen, van slachtoffer naar dader. Dit is een dynamiek die grote gevolgen kan hebben, zoals we steeds weer zien.

Ik geloof niet dat we trauma en de gevolgen daarvan helemaal de wereld uit kunnen krijgen. We voelen zelf ook wel dat dat te groot is.

Wel denk ik dat we in het klein iets kunnen doen aan onze eigen trauma’s. En daarmee ons zelf kunnen helpen. Het fijne daarvan is dat we daarmee veel persoonlijke spanningen kunnen verzachten, we ons zelf deels kunnen helen, dat we zelf maar ook onze nabije mensen daar de vruchten van plukken, en dat daarmee het in stand houden van dader en slachtofferschap wordt verminderd.

‘Ja zeggen’ tegen trauma is ook ja zeggen tegen jezelf. Het erkennen dat het er is, eigenlijk misschien ook omdat dit heel natuurlijk is, maakt de weg open om er aandacht aan te geven.

In persoonlijke begeleidingen komt vaak precies het trauma vrij dat past in wat jij aankan en waar de tijd rijp voor is. Hoe dat weer werkt weet ik niet precies, het lijkt een universeel wetmatigheid en ik vertrouw daar op. Het is prachtig en eervol om hier bedding aan te geven: het gaat vaak over hele subtiele veranderingen met groot effect.

Interesse om op te pakken wat bij jou leeft? Wil je dat samen doen met de expertise en ervaring van coaching en counseling? Is de tijd rijp? Wees welkom!